Drenthe ontdekken: Het heden en verleden van Veenhuizen

Bijgewerkt op 2 januari 2023

Wat er te doen is in Veenhuizen? Heel veel! Naast dat het één van de Koloniën van Weldadigheid is en het er dus barst van de geschiedenis, zijn er in Veenhuizen ook nog een heleboel andere leuke dingen te doen. Duik in de geschiedenis van dit interessante Drentse dorp en laat je verrassen door de mooie natuur van het Fochteloërveen, dat op steenworp afstand ligt.

Kolonie van Weldadigheid Veenhuizen

Veenhuizen is in 1823 opgericht als een onvrije kolonie. Veenhuizen was één van de zeven Koloniën van Weldadigheid en de grootste onvrije kolonie. Gezinnen, wezen, bedelaars en landlopers verbleven hier onder 24-uurs bewaking.

Veenhuizen werd een strafkolonie, waarin landlopers en bedelaars verplicht te werk werden gesteld. Nog strenger werd het regime toen de kolonie in 1859 werd overgenomen door de staat.

Veenhuizen was van de buitenwereld afgesloten en volledig zelfvoorziend: er waren boerderijen, scholen, kerken en een electriciteitscentrale. Vlakbij de drie gestichten stonden de woningen voor het personeel. In de grote huizen langs de vaart woonden de directieleden. Alles werd met elkaar verbonden door kaarsrechte wegen. Iedereen in het dorp had zijn eigen plaats en eigen functie. Veenhuizen was Siberië in Holland.

Naast de grote geschiedenis van Veenhuizen is er tegenwoordig een heleboel te doen in (de buurt van) dit unieke Drentse dorp. Hieronder lees je meer.

Gevangenismuseum

Er is veel te ontdekken in het Gevangenismuseum. In de nieuwe vaste expositie van het Gevangenismuseum duik je niet alleen in de geschiedenis van het strafrecht in Nederland, maar leer je ook alles over bijzonder Veenhuizen.

Ontdek alle verhalen over Veenhuizen als de grootste kolonie van de Maatschappij van Weldadigheid, pauperparadijs én als gevangenisdorp. Wist je bijvoorbeeld dat weeskinderen dagenlang onderweg waren om in Veenhuizen te komen wanneer ze uit de grote steden werden opgezonden?

In het Gevangenismuseum ontdek je ook alles over de geschiedenis van misdaad en straf. Je ontdekt welke straffen er vroeger gegeven werden en hoe een strafinrichting er lang geleden uitzag. En door verschillende foto’s en filmpjes maak je kennis met de gevangenis van nu. Onder leiding van een gids kun je een kijkje nemen in een echte strafgevangenis: De Rode Pannen. Hier kun je zelf ervaren hoe het is om in de bajes te zitten.

Op woensdag- en zondagmiddag en in de schoolvakanties staat een heuse boevenbus klaar om je mee te nemen voor een rondrit. Met deze bus zijn vroeger echt tienduizenden boeven vervoerd. Spannend! Om de ervaring echt compleet te maken kun je zelfs overnachten in het Gevangenismuseum in Veenhuizen.

Bitter en Zoet

Hotel Restaurant Bitter en Zoet is een heerlijke plek om te overnachten als je een bezoek aan (de omgeving van) Veenhuizen over meerdere dagen wil verspreiden. Alleen het gebouw zelf, een voormalig hospitaalcomplex, is al een bezoek waard. In de keuken van het restaurant maken ze gebruik van groentes en kruiden uit eigen moestuin. Het fruit komt grotendeels uit de boomgaard die ook op het terrein te vinden is.

Brouwerij Maallust

Lange tijd was gevangenisdorp Veenhuizen een zelfvoorzienend dorp. Naast de gevangenissen waren er ook scholen, kerken, een spinnerij en boerderijen. Op het industriecomplex werden de landbouwproducten uit de omgeving verwerkt. In wat ooit de graanmaalderij was is nu bierbrouwerij Maallust gevestigd. Onder de oude dakspanten en de restanten van de droogmachines staan de koperen ketels. Hierin brouwt Maallust sinds 2011 op ambachtelijke wijze hun heerlijke bier.

Als je toch in Veenhuizen bent kun je Maallust eigenlijk niet overslaan. Je kunt een rondleiding boeken door de brouwerij, een biertje drinken in het proeflokaal, een stukje kaas proeven bij Kaaslust of een patatje eten bij Piepers en Paupers.

Fochteloërveen

Het Fochteloërveen is een ruig hoogveengebied en ligt op fietsafstand van Veenhuizen. Het is één van de weinige ongerepte hoogveengebieden van Nederland. Dwars door dit natuurgebied loopt een wandel- en fietspad. Als je een bezoek aan het Fochteloërveen echt compleet wil maken bezoek je Uitkijktoren de Zeven, waar je een fantastisch uitzicht over het gebied hebt.

Nog meer inspiratie

Wil je meer tips en inspiratie ontvangen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief en volg ons op Instagram. Meer dan 12.000 mensen gingen jou al voor!