Tel Aviv en Jeruzalem

Bijgewerkt op 16 januari 2023

In 2015 bezocht ik voor de eerste keer één van de meest begeerde stukjes land ter wereld: Israël. Op dat moment niet wetende dat ik er vaker zal komen, vrienden zal maken en de taal zal gaan leren. Ik neem je mee tijdens mijn bijzondere reis naar Tel Aviv en Jeruzalem.

© Kopafbeelding: Robert Bye

Hoewel Israël in de media regelmatig wordt afgeschilderd als brandhaard van het Midden-Oosten, valt dat naar mijn inziens vandaag de dag enorm mee. Toch zijn er een aantal dingen om vooraf enigszins rekening mee te houden:

• Voor een verblijf <90 dagen is geen visum nodig! Je krijgt je visum (zonder aanvraag) op het Israëlische vliegveld. Als toerist krijg je geen stempel in je paspoort.
• Je kunt je visum alleen ontvangen als je geen stempels hebt van de volgende landen: Libanon, Yemen, Syrië, Libië, Iran en Saoedi Arabië.
• Vermijd (zonder gids) het reizen langs de Syrische grens, op de Golan hoogvlakte. Hoewel IS niet aanwezig is in Israël, zijn er diverse VN-wachtposten gestationeerd in deze zone. Hetzelfde geldt voor de Libanees-Israëlische grens. De spanningen langs de grens lopen zo af en toe op.
• Israël hanteert haar ‘Shekels’ als valuta. Je kunt ze in alle dorpen/steden opnemen, mits je bankpas staat ingesteld op Azië.
• Er is geen Uber in Israël, maar wel Gett Taxi, zelfde concept!

Tel Aviv

Wanneer je aankomt in Israël zal het beeld dat je ingedachte hebt bij het land, compleet afwijken van het beeld dat je ziet. Waar je orthodoxe Joden verwacht, zie je een van de meest hippe en progressiefste steden ter wereld (waar ze ook van een bijna gelijkwaardig niveau Engels spreken als in Nederland). Ik raad iedereen dan ook aan om een eventuele stedentrip naar Tel Aviv, zeker te combineren met Jeruzalem. Het is met de auto een uurtje rijden, maar ook de treinverbinding is redelijk tot goed. Enfin, Tel Aviv vergelijk ik altijd met Berlijn, maar dan met heerlijk weer.

Omdat Israël klein, maar langwerpig is, heeft het meerdere klimaten. Zo kan er in het noorden sneeuw liggen en kan in Tel Aviv de airco aan! Zelf heb ik Tel Aviv alleen nog maar bezocht in zomermaanden, waarbij het altijd een graad of 30/35 was. Tel Aviv ligt aan zee, wat de warmte een stuk toegankelijker maakt met een windje en eventuele verkoeling. In tegenstelling tot vrijwel elke andere stad in het heilige land, is er in Tel Aviv weinig religieus aanwezig. De stad heeft seculiere (niet-religieuze) politiek, kent een 24/7 nachtleven en is heel open-minded; de stad gedoogt het gebruik van cannabis en organiseert zelfs de grootste Gaypride van het Midden-Oosten. 

Een van de tofste plekjes vond ik de Carmel market, een soort kruising tussen de Shuks uit Arabische landen en de hippe marktjes uit Ibiza. Nadat je hier je lunch bij elkaar hebt gekocht, gewinkeld hebt op de Dizengoff Street, het strand hebt bezocht, is het tijd voor de avond. Aangezien het ’s avonds nog heerlijk weer is, eet men vrij laat op de avond. Zelf eet ik, wanneer ik in Tel Aviv ben, graag in de wijk Florentin (restaurant tip: Dalida). Florentin is sinds jaar een dag een artsy wijk met tevens een bruisend nachtleven.

Lees ook: Tips voor een stedentrip Tel Aviv

Zelf vind ik het uitgaan iets te alternatief en kies ik voor een club aan de andere kant van de stad, in de haven. De club heet Shalvata en is per taxi prima te bereiken (er staan de hele nacht ook taxi’s te wachten). Shalvata is een club op een oude vliegtuighangaar, in de openlucht. Uitgaan kent in Tel Aviv meestal geen dresscode, maar bij Shalvata wel! Het is een chique club, dat mensen tussen de 25-30 aantrekt. Echt een van de tofste plekjes waar ik ben uit geweest in mijn leven.

Ten slotte heb ik mij in Tel Aviv geen moment onveilig gevoeld, omdat daar ook geen reden toe is; de stad ligt ver verwijderd van Libanon, Gaza en Palestina. 

Tel Aviv tips

• Trek hier je korte broek en shirt aan, nu het nog kan..
• Huur fietsen! De stad is druk, veel locals fietsen dan ook!
• Het centrum van Tel Aviv en het strand hebben free WiFi!
• De stad is vrij duur, maar er zijn Airbnb’s genoeg.

Je kunt vanuit Tel Aviv eigenlijk twee kanten op: richting het noorden, waar het meer van Galilea ligt en de oude stad Nazareth of iets meer richting het zuiden, waar Jeruzalem ligt. Galilea is een bijzondere en levendige plek en zeker de moeite waard om twee dagen te zijn, maar ik zal er niet meer dagen besteden als je niets hebt met de Joodse of Christelijke geschiedenis van de plek. Ook voor niet-gelovigen is een boottochtje over het meer indrukwekkend en gezellig.

Op gelijke hoogte van het meer ligt de studentenstad Haifa, waar het religieuze centrum van Baha’i is gevestigd, met een prachtige tuin en tempels. Tussen Haifa en Galilea liggen diverse kleine dorpjes waar soms nog Bedoeïenen leven. Zeker de moeite waard om wat te eten of te drinken bij een van de restaurantjes die zij beheren (ook open op Sabbat).

Jeruzalem

Kies je er toch voor om zuidelijk te rijden richting Jeruzalem dan zijn een paar dingen belangrijk: Jeruzalem is voor alle grote religies in de wereld een heilige stad. Dit houdt in dat heilige plekken zoals de Klaagmuur en Tempelberg alleen begaanbaar zijn in gepaste kledij. Dit wil zeggen: broek tot over de knie en geen hemden. Ik overnacht zelf altijd in de German Colony, een wat meer liberaal Joodse wijk iets buiten het centrum. Hier zit ook restaurant Pompidou, het restaurant waar een vriend van mij werkt. Het is een modern restaurant in een moderne wijk, ook geschikt om ’s avonds een bakje koffie of een biertje te drinken. 

Ook Jeruzalem is duur qua hotels. Hoewel ik zelf in een Airbnb zat, kun je ook kiezen voor het bekende Abraham hostel (waar je op sabbat tegen een kleine vergoeding ook de sabbatviering kunt ervaren). De eerste keer dat ik Jeruzalem bezocht had ik direct al door: dit is de tegenpool van Tel Aviv. 

Sabbat

Ik arriveerde de dag voor Sabbat. Iets voor de Sabbat zelf sluiten de winkels en gaat eigenlijk iedereen richting huis gaat om de Sabbat voor te bereiden. Het is wel handig om dus voor vrijdag al eten/drinken te halen bij de supermarkt, want ook die sluit dan en vrijwel geheel Jeruzalem is dicht, inclusief restaurants. Je kunt wel voor kiezen om op zoek te gaan naar Arabische restaurants, deze gelegenheden zijn open.

Op Sabbat zelf ging ook ik naar de Klaagmuur, waar een grote mensenmenigte danste, zong en bad. Hierna at ik bij een vriend, bij wie ook zijn hele familie aanwezig was. Een hele mooie ervaring! Hoewel de Joden in Jeruzalem zelf niet heel uitnodigend zijn, had ik mijn vrienden toch in Jeruzalem leren kennen, één jaar eerder. We hielden contact en zagen elkaar natuurlijk weer.

Uitgaan

Hoewel Jeruzalem niet gericht is op uitgaan, is de Mehane Yehuda een leuke plek om met mensen in contact te komen. Je kunt hier eten en wat biertjes drinken. Zowel toeristen en locals smelten hier samen.

Wil je toch ‘echt’ uit in Jeruzalem dan raad ik je aan naar Monaco club te gaan, nabij het centrum. Uitgaan is in Jeruzalem wel een stukje duurder, chiquer en minder open-minded dan in Tel Aviv. Ik heb hier tal van leuke avonden gehad, met goede muziek en mooie mensen, maar het uitgaansconcept zoals in Tel Aviv zul je niet in Jeruzalem vinden.

Veel te doen

Eigenlijk is er in Jeruzalem zoveel te doen, maar staat alles in het teken van de grote religies: Jodendom, Christendom en de Islam. Ik besloot op maandag de heilige grafkerk te bezoeken, de vermeende kruisingsplek van Jezus. Hoewel veruit het merendeel van Israël Joods is, zijn de meeste toeristen Christenen. Dit houdt dus in dat de Christelijke plekken zoals de grafkerk intens druk zijn.

De beste manier om Jeruzalem te verkennen vond ik lopend. De straten zijn niet toegankelijk voor auto’s en fietsen op de oude stenen daar is op eigen risico. De hoogtepunten liggen nabij elkaar in het oude gedeelte. 

Tempelberg

Ook het bezoeken van de Tempelberg is de moeite waard. Ik vond het even zoeken; er is voor toeristen geen ‘echte’ ingang. Het is streng beveiligd, aangezien het in Islamitische handen is, maar het ook voor Joden een heilige plek is en zij beperkt toegang krijgen. Voor toeristen is het toegankelijk op bepaalde tijden (in de ochtend!). Ik heb zelf een beveiliger gevraagd wanneer ik er in kon. Hij vertelde mij dat ik er op woensdag tussen 8:00 – 11:00 uur in kon, dat heb ik gedaan. Blijkbaar wisselen de tijden nog wel eens, dus bij een eventueel bezoekje; vraag even een beveiliger voor je gaat zoeken naar een ingang die dicht blijkt te zijn.

Hoewel ik altijd dacht dat de Tempelberg een moskee was, bleek het een gedenkplaats. De bekende Al-Aqsamoskee staat er iets achter. Dit is de grootste moskee van Jeruzalem, met toegang voor 5000 mensen. 

Yad Vashem

Ten slotte is een bezoekje aan Yad Vashem zeker de moeite waard. Ik ben er nu twee keer geweest en de tweede keer was minstens net zo indrukwekkend als de eerste keer.

Yad Vashem is het internationale holocaust monument, museum en herinneringscentrum. Het centrum is vrij groot en zit dus ook niet in het centrum. Het is gebouwd aan de rand van de Herzlberg. Vanaf daar kun je eventueel lopend naar de Herzlberg zelf, waar het Herzlmuseum ligt, maar ook de nationale begraafplaats. Hier liggen onder andere Yitzhak Rabin en Golda Meir begraven. Het makkelijkste is om een taxi te pakken. 

Contrast met Tel Aviv

Over het algemeen is Jeruzalem een conservatief-Joodse stad, maar achter het centrum is het epicentrum van de ultraorthodoxe Joodse samenleving. Gevestigd in de wijk Mea Sjearim. Ik vond het een bijzondere gedachte: één dag eerder stond ik nog in een club in Tel Aviv en nu sta ik in de Mea Sjearim.

In deze wijk hebben ze geen telefoons, hebben hun eigen winkels, muurkranten in plaats van de dagbladen, een eigen dresscode en ga zo maar verder. Hoewel je deze mensen niet zo snel zult aantreffen in het centrum van Jeruzalem, aangezien hun leven zich afspeelt in hun wijk, is het toch de moeite waard om te bezoeken (in gepaste kleding!).

Maak bovendien geen foto’s van de mensen zonder toestemming, dat wordt niet gewaardeerd. Er verscheen onlangs een groot artikel in een Israëlische krant dat de mensen uit de ultraorthodoxe wijken de ramptoeristen zat zijn. Zij proberen hun Bijbelse leven te leven en zijn ten slotte geen aapjes. 

Lees ook: Tips voor een stedentrip Jeruzalem

Jeruzalem tips

• Zorg voor gepaste kleding in je rugtas, zodat je, indien nodig, je bij een heilige plek kunt omkleden.
• Neem voldoende water mee! Jeruzalem is droog en oud, wat het echt warm maakt. Een pet is ook niet overbodig.
• Waar in Tel Aviv de Sabbat een minder grote rol speelt, wordt in Jeruzalem de Sabbat in ere gehouden. Denk hierbij aan de kleinste dingen: geen sigaret aansteken met een aansteker in ultra-religieuze buurten, dit wordt niet gewaardeerd. Hetzelfde geldt in het kader van foto’s maken; geen foto’s op Sabbat bij de klaagmuur.

Algemene tips en handige informatie

Mocht je voor de eerste keer naar Israël reizen (en je bent geïnteresseerd in cultuur/geschiedenis) dan raad ik je bijna dringend aan een georganiseerde rondreis te maken (of een auto te huren en alles goed uit te zoeken) van +- twee weken. Hierbij zit een gids, vervoer en entree voor diverse plekken. Dit maakt alles tien keer makkelijker, plus je ziet plekken die ver buiten de stad liggen zoals de Massada, Ein Gedi en de Dode Zee.

Ben je meer geïnteresseerd in een compacte reis (en wat korter van duur), dan is het geschikter om een stedentrip te combineren tussen Tel Aviv en Jeruzalem van bijvoorbeeld één week. Waarbij je de twee gezichten van Israël ziet. 

• Bezoek een wedstrijdje van Beitar Jerusalem of Maccabi Tel Aviv
• Plan een dagtrip naar een Palestijnse stad, bijvoorbeeld Bethlehem
• Ga een dagje naar woestijnstad Beer Sheva
• Bezoek het Midburn festival in de woestijn, een gaaf 5-daags festival in de Negev-woestijn

Deze gastblog is geschreven door Bas.